شرکت اپل نسخه آپدیت شده سیستم عامل آی او اس 13 را منتشر کرد. دو مورد از ویژگی های جدید ios13.5 بسیار برجسته هستند و جلب توجه می‌کند که نشات گرفته از بحران پاندمی ویروس کرونا است. ویژگی نخست که نشان دهنده میزان نگرانی جامعه جهانی از انتشار ویروس کرونا است، راه‌اندازی سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل است که برای شناسایی بیماران و کمک به حفظ فاصله اجتماعی طراحی شده است. مورد دوم هم قابلیت جدید Face ID یا سیستم تشخیص چهره دارنده گوشی اپل است که می‌تواند چهره فرد را زمانی که ماسک روی صورت دارد تشخیص داده و گوشی را آنلاک کند.
در نسخه‌های قبلی IOS، اگر روی صورتتان ماسک داشتید و می‌خواستید که گوشی را با تشخیص چهره باز کنید، چند ثانیه‌ای باید منتظر می‌ماندید تا گوشی شما را به صفحه وارد کردن پسورد هدایت کند. برطرف شدن این مشکل یکی از بهترین ویژگی های جدید ios13.5 است. در این نسخه می‌توانید همان ابتدا از مرکز صفحه انگشت خود را رو به بالا بکشید تا وارد صفحه پسورد شوید.
سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل به شما اعلان هشدار می‌دهد
سیستم ارسال نوتیفیکیشن تماس با بیماران کرونایی (Apple And Google’s Exposure notification API) نیز در این نسخه قرار دارد، همان سیستمی که به یکی از داغ‌ترین اخبار فناوری تبدیل شده است. این یعنی که می‌توانید از اپلیکیشن‌های توسعه یافته توسط سازمان‌های بهداشتی در خصوص بیماری کرونا استفاده کنید. قرار است این اپلیکیشن‌ها کار ویژه‌ای انجام بدهند. چنانچه در تماس با یک بیمار مبتلا به کوید-۱۹ باشید، این اپلیکیشن‌ها برای شما نوتیفیکیشن یا اعلان‌هایی ارسال می‌کنند. به ویژه در بحث تست ویروس کرونا این مهم می‌تواند کارایی بسیار بالایی داشته باشد. طرح دیگری که در سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل در نظر گرفته شده این است که قابلیت ارسال نوتیفیکیشن مستقیما در سیستم عامل گوشی اعمال شود، بنابراین کاربران می‌توانند حتی اگر اپلیکیشن‌های ردیابی مراجع بهداشتی را هم نصب نکرده باشند، نوتیفیکیشن‌های اطلاع‌رسانی در خصوص تماس با فرد مبتلا به ویروس کرونا را دریافت کنند.
درباره سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل بیشتر بدانیم
در مقاله سایت The Verge آمده: هفته گذشته اپل و گوگل اعلام کردند که در حال طراحی سیستمی هستند که بیماری کرونا را ردگیری می‌کند. تقریبا دو و نیم هفته از آغاز به کار طراحی این پروژه می‌گذرد و همچنان سوالات بسیاری وجود دارد که به نظر می‌رسد باید منتظر پاسخ آن در بعد میدانی بود. ایده‌ای که پشت ویژگی های جدید ios13.5 نهفته این است که اگر مقام‌های دولتی بتوانند کمی شیب ویروس کرونا را کم کنند و بخش‌هایی از جامعه را از حالت قرنطینه خارج کنند، باید یک شمای اجرایی از تست و ردیابی داشته باشند. اگر آزمایش کسی مثبت شد، نیاز است تا افرادی که در دوران ناقل بودن با آن‌ها در ارتباط بوده شناسایی شوند.
در گذشته تنها با اعلام داوطلبانه از سوی افراد می‌شد این کار را انجام داد. از زمانی که پاندمی ویروس کرونا به وجود آمد، بسیاری از کشورها بر این شدند تا از ابزار فناوری استفاده کرده و کسانی که ممکن است در معرض ویروس قرار گرفته باشند را در بهترین و دقیق‌ترین حالت ممکن شناسایی کنند. از این رو، مشخص نیست که آیا این سیستم‌های فناوری به بهترین وجه ممکن کار می‌کنند یا خیر. قبلا این سیستم به صورت داوطلبی انجام می‌شد اما در سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل تلاش شده تا این باگ بزرگ برطرف شود.
نکته دیگر این است که این سیستم از فناوری بلوتوث ساخته و طراحی شده و به همین دلیل احتمال وجود مثبت کاذب را به شدت افزایش می‌دهد؛ چرا که به اندازه کافی برای تشخیص فاصله اجتماعی افراد که آیا فرد بیشتر از یک متر با فرد دیگر فاصله دارد یا نه مناسب نیست. بزرگ‌ترین نگرانی که اغلب افراد در خصوص این نوع سیستم‌ها بیان می‌کنند، نقض حریم خصوصی است. برای این پروژه، سناتوران آمریکایی نامه‌ای بلند بالا برای هر دو کمپانی ارسال کرده و نگرانی خود را ابراز داشتند. البته نگرانی چندانی وجود ندارد. اپل و گوگل هر دو سیستم‌های خود را به گونه‌ای نوشتند که حفظ حریم خصوصی افراد در بالاترین درجه باشد. در ویژگی های جدید ios13.5 همانند اندروید نسخه 10 از ثبت موقعیت مکانی و داده‌های لوکیشن جلوگیری می‌شود و در عوض تنها مجاورت گوشی شما با یک گوشی دیگر ثبت خواهد شد.
از طرف دیگر، افراد زمانی که در یک همه گیری با مقیاسی جهانی قرار می‌گیرند، کمتر به حریم خصوصی توجه می‌کنند و به سلامت جامعه ارزش بالاتری می‌دهند. من به شخصه به گوگل و اپل اعتماد دارم که اطلاعات سلامتی من محرمانه خواهد بود و در دسترس کسی دیگر قرار نخواهد گرفت. با این وجود، با توجه به طراحی این سیستم، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که نفوذ غیرقانونی به سیستم اپل و گوگل تا چه حد می‌تواند فاجعه آور باشد. اگر از آن دسته افرادی هستید که بدترین سناریوهای ممکن را در نظر می‌گیرید، احتمالا در سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل داده‌ها بدون ذخیره هیچ رکوردی از افراد ثبت خواهند شد.
آیا این سیستم به درستی کار می‌کند و به درستی در ویژگی های جدید ios13.5 قرار گرفته است؟
نگرانی دیگری که وجود دارد این است که این سیستم در عمل چطور کار خواهد کرد. البته اپل و گوگل در این خصوص توضیحاتی ارائه کردند. این دو کمپانی گفتند که در فاز دوم این پروژه، زمانی که Contact Tracing یا ردیابی تماسی در سطح سیستم عامل فعال شد، می‌توان افرادی که این قابلیت را انتخاب کردند از طریق نوتیفیکیشن باخبر کرد، حتی اگر اپلیکیشن‌های مرتبط را از مراجع بهداشتی دانلود نکرده باشند. به نظر می‌رسد که وجود این قابلیت در سیستم عامل افراد را از تماس با شخص کرونایی مطلع کرده و آن‌ها را به دانلود اپلیکیشن‌های مراجع بهداشتی هدایت می‌کند. این هدایت پررنگ‌ترین بخش ویژگی های جدید ios13.5 است، چرا که به سختی می‌توان یک فرد را مجاب به دانلود یک نرم افزار کرد. برای مثال، تنها 12 درصد از مردم سنگاپور اپلیکیشن رسمی دولتی برای ردیابی بیماری را دانلود کردند؛ بنابراین قرار دادن نوتیفیکیشن در سیستم عامل قدم بسیار بزرگی بود که در راستای دانلود برداشته شده است.
مورد بعدی، گوگل گفته که این آپدیت را از طریق Google Play Services ارائه خواهد کرد، بخشی که به این کمپانی اجازه می‌دهد به اکثریت گوشی‌‌ها دسترسی داشته باشد.(گوگل گفته که این قابلیت روی اندروید 6 به بعد یا اندروید مارشمالو و در گوشی‌های جدیدتر از طریق Play Store انجام خواهد شد.) این کار سریع‌تر است، چرا که تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند اغلب در ارائه آپدیت بسیار کند هستند. البته هنوز مشخص نشده که سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل دقیقا روی کدام گوشی‌های اندرویدی و آی او اسی فعال خواهد شد، اما به نظر می‌رسد که این دو کمپانی در صدد دسترسی به بیشترین تعداد گوشی‌های فعال در دنیا هستند.
در ویژگی های جدید ios13.5 بوی سوء استفاده نمی‌آید!
مورد سوم، هر دو کمپانی گفتند که راه سوء استفاده از این سیستم را بستند و به مراجع بهداشتی در این خصوص هشدارهای لازم را داده‌اند. (همچنین برنامه‌نویسان ارشد این دو کمپانی در تلاش هستند تا به این مراجع کمک کنند که برنامه‌های خود را تنها در مسیر هشدار به کاربران در خصوص تماس با بیماران کرونایی تولید کنند.) اگرچه روی جزئیات همچنان کار می‌شود و هر مرجع بهداشتی در هر کشور جزئیات خاص خود را اعمال خواهد کرد. با این وجود یکی از ویژگی های جدید ios13.5 این است که افراد نیاز نیست پیگیر اپلیکیشن‌های غیررسمی و یا هشدارهای غیررسمی در خصوص ویروس کووید-19 باشند و اجازه مزاحمت به کاربران داده نخواهد شد. برای این منظور، افرادی که تشخیص داده می‌شوند، کدی را برای یکبار دریافت می‌کنند که افراد جدید باید برای ردیابی آن را وارد کنند.
چهارم، هر دو کمپانی قول داده‌اند که از این سیستم تنها برای ردیابی تماس فیزیکی افراد استفاده شود و این شبکه را تنها زمانی در اختیار عموم قرار بدهند که تمامی تست‌ها را طی کرده و نهایی شده باشد. گمان‌هایی وجود داشته مبنی بر اینکه از این سیستم برای تبلیغات هدفمند استفاده شود و داده‌های افراد در دسترس نهادهای غیردولتی قرار بگیرد، اما هر دو کمپانی با صراحت این موضوع را رد کرده‌اند. پنجم، گمان می‌رود که فناوری بلوتوث در سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل به خوبی نتواند فاصله افراد را تعیین کند.
سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل بر پایه بلوتوث؟ بیشتر از دو متر جواب می‌دهد؟
از آنجایی که کارشناسان باور دارند، فناوری بلوتوث نمی‌تواند بین دو گوشی که با فاصله بیشتر از 1.80 سانتیمتر قرار دارند ارتباط خوبی برقرار کند، در حالی که از سوی مراجع بهداشتی توصیه شده افراد حداقل 2 متر از هم فاصله بگیرند. حالا کسانی که بیشتر از هم فاصله دارند چطور؟ در این بین مبحثی به نام RSSI یا قدرت سیگنال دریافتی در فناوری بلوتوث مورد توجه قرار می‌گیرد. اپل می‌گوید که میزان موثر بودن RSSI به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله: جهت‌گیری دستگاه‌های مرتبط با هم، اینکه آیا دستگاه در کوله پشتی قرار دارد یا خیر و یا آیا چیزی مانع از عبور سیگنال می‌شود. این موضوع هیچ ارتباطی با ویژگی های جدید ios13.5 ندارد و امری است که فعلا باید مورد تحقیق قرار بگیرد.
سخن آخر؛ به این سیستم خوشبین باشیم یا بدبین؟
Ross Anderson از Light Blue می‌نویسد:
«به اینکه آیا اپلیکیشن‌های ردیابی دقیقا همان کاری که گفته‌اند را انجام می‌دهند یا خیر شک دارم. هرچند، بسیاری از کشورها دریافته‌اند که ردیابی تماسی فیزیکی تا چه حد ضرورت دارد. حتی سنگاپور هم مجبور به اعمال قرنطینه شد.»
با این وجود، بسیاری همانند من بر این باورند که ردیابی تماسی دیجیتال جزو مهم‌ترین برنامه‌های مقابله با ویروس کرونا در کشورها نیست. به گفته کارشناسان حوزه سلامت، فاصله گذاری اجتماعی، تست ویروس کرونا در مقیاسی وسیع و قرنطینه کردن افراد مبتلا به مراتب اهمیت بیشتری در مقایسه با سیستم ردیابی بیماران کرونایی اپل و گوگل دارد. زمانی که صحبت از ردیابی تماسی می‌شود، به وضوح مشخص است که انسان از فناوری جلوتر خواهد ایستاد. در عین حال، این امکان وجود دارد که ببینیم ردیابی تماسی دیجیتال به عنوان برجسته‌ترین ویژگی های جدید ios13.5 چطور از آب در خواهد آمد و در مقایسه با سیستم‌هایی همانند ردیابی تماسی دستی چه برتری خواهد داشت. برای مثال، در مقایسه با اقدام هنگ کنگ در خصوص تست و ردیابی چطور عمل خواهد کرد. هنگ کنگ بین تمام مسافرانی که از خارج می‌آیند دستگاه ردیاب دیجیتالی توزیع می‌کند.
